Phần III: Chuyện vườn Tháng mười một, năm mười chín11. Buổi trưa khu vườn thật yên

Phần III: Chuyện vườn
Tháng mười một, năm mười chín

11. Buổi trưa khu vườn thật yên tĩnh, cây chanh góc vườn sau một đợt mưa um tùm che mất gốc, chui vào kiếm tìm không có trái chỉ làm khuấy động bầy chim, chúng vù bay lên khi bị phá rối. Nhờ vậy nhìn thấy các cành chi chít tổ, chim làm tổ dày trên cái vòm kín mít lá và gai góc của chanh, thật yêu.
Ngoài kia nắng tràn trên bờ ruộng, ah, bờ cỏ, ruộng sau gặt đất thật hoang như chỉ dành cho những chú bò uể oải. Ao lặng, gió mơn man mát. Mùa này thật thích, tháng mười mà như không có mùa đông, nắng chạy rong rong trải mật vàng từ ngoài ruộng cỏ nắng vào đến vườn. Sau những cơn mưa lớn ngập nước lại bước vào những ngày nắng ráo, đất đang khô lại sau những ngày nhão nhoét, đất bắt đầu dẻ lại, mềm, xốp, vẽ đầy những lối đi của côn trùng, những viên đất tròn to xôm xốp dấu hiệu của lũ giun đất đang hoạt động trở lại sau bao ngày bối rối vì nước.
Khu vườn đầy sinh khí chuẩn bị bước vào mùa mới, những con giun đất làm mồi câu cá rô thì tuyệt. Ao cá sau ngày mưa cá từ đồng trôi vào sinh sôi nảy nở, lượn lờ lóc chóc, đứng bên này ao nghe tiếng quẫy nước lóc bóc bờ bên kia ao.
Cá rô tạp mồi, mà mồi giun ngo ngoe thì càng hấp dẫn, thử kiếm cái cần trúc làm cần, gắn lưỡi câu, gắn đầu dây câu một ống trúc nhỏ xíu làm phao, dùng cái cuốc lật một nhát đất lật lên, loi nhoi mấy chú trùn, đất mùa này thật sung mãn chẳng bù cho mùa hè khắc nghiệt.
Cái cần câu tự tạo vẫn bắt được mớ cá rô phi và một cá rô mề.
Cần vừa thả xuống cái ống trúc đã nhấp nhô, chớ vội giật, chờ đó, đợi chú rô đã nuốt được mồi cần vít nặng và kéo rê cái ống trúc chúi đầu xuống nước, hơi lậm lậm tí hãy giật, nhé.
Thành quả câu là mớ cá rô to nhỏ, chọn những con nhỏ dành cho chú gà trống đá ngoài kia đang ngỏng cổ chờ, chọn những con rô phi bằng bàn tay người lớn.
Cá rô cho tôi nghĩ ngay đến mấy liếp cải ngoài vườn với món canh rau ngọt mát.
Mấy con cá được đánh vảy mổ ruột sạch sẽ, đổ nước, bỏ cá vào hấp trên xửng, hay luộc cũng được. Tuy nhiên, theo tôi thì nên bỏ xửng hấp, vừa hấp vừa xem chừng chín tới, đừng để chín quá, cá sẽ ngon hơn.
Cá chín, lấy ra để nguội, gỡ nạc, bỏ hết xương, nước hấp được lọc kỹ, để dùng nấu canh.
Đập củ hành hay nén( hành tăm) khử dầu tao cá, băm chút gừng, chút nước mắm ngon, chút tiêu, cho nước cá, thêm lượng nước vừa đủ, sôi, bỏ rau cải cắt khúc, sôi thêm lượt nữa, nêm thêm chút mắm hay muối, nếm thử, là bắt xuống khỏi bếp.
Canh rau cải cá rô là món ăn đơn giản, nhà quê, chứ chứa sự cầu kỳ ở cách làm. Bởi người nấu món canh chăm chút từ khâu hấp và gỡ cá, hấp vừa chín tới để cá khỏi nát, mềm, thịt cá vẫn còn giữ độ dai. Gỡ cá cũng kỳ công bởi nếu không để tâm sẽ để sót xương cá thì xem như món canh chưa thành công. Canh cá rô đồng thanh mát lắm, băm thêm chút gừng vào nữa thì còn gì bằng. Thịt cá dai dai ngọt, cay cay mùi rau cải và thơm thơm của mùi gừng, vị ngọt của nước là tổng hoà của ba nguyên liệu đó như thể nó sinh ra là phải đi với nhau thì mới nên hình nên vóc.
Mấy con cá anh vừa câu đã được tôi nấu món canh cải chiều nay cho cả nhà thưởng thức.

12. Về nghe tiếng trưa trôi chầm chậm.
Vừa có chút nắng hửng lên ngoài bìa tre. Uh, nắng chút cho ráo bớt đất. Dãy xà lách nõn gặp mưa lớn tơi tả, màu xanh non non đài các giữa phong sương xanh ngắt rau diếp cá. Ớt trĩu trái gặp mưa ngã quẹp xuống đất tội nghiệp. Mưa này không thể hái, bước ra vườn đất lún từng bước, nhão nhoét.
Bầy ngỗng thấy bóng tôi hét váng. Chúng đi theo anh đòi ăn còn tôi thì chúng hét và chạy dạt. Vậy ra tôi vẫn là người lạ.
Nắng chút, nghe râm ran đất dẻ từng hạt từng hạt, đất đang hút chút nắng mật hiếm hoi vừa soi rọi. Tí nữa đây, vườn sẽ tỉnh hơn, lá sẽ rất xanh và vươn thẳng, lóng lánh giọt nước trên từng chiếc lá ngắm ngía tôi, bầy ngỗng thôi kìm giữ , lên bờ, tỉa tót cùng nắng.
Ầm ì tiếng máy xát gạo, nắng lên nghe nhộn nhịp xóm quê. Ai cũng chờ nắng, như đón bạn thân phương xa về, nghĩ phải làm món gì đãi bạn. Tiếng chân lội nước ì ọp, tưởng người ngoài ruộng, không phải, một bạn bò đang gặm sột soạt bờ cỏ. Chiều đang trôi lặng thế.
Tôi theo chị đi xát gạo. Lúa đổ đầy bồ, chớ hết gạo ăn thì phải đi máy lúa. Điện thoại từ dưới thành phố, để em hai chục ký, mai đúc bánh xèo em hè, bao nhiêu việc cho buổi chiều... Bao lúa trên xe đạp dắt ra máy xát trước đường, tôi đi theo vịn để nhớ ngày còn bé, vẫn vậy, đứng chờ gạo, chờ cám cho heo, trong tiếng ì ầm của máy.
Tôi thấy mình bé lại để được phiêu đúng tuổi thơ xưa.
Sáng nay tôi càfe to go. Lên vườn sớm đón nắng, xa quán xá thị thành chút chút, mong kiếm tìm chút hương xưa.
Cắp theo một hộp bánh, quà từ phương Bắc, hái lá vối, súc bình, nấu nước sôi, tìm người đối ẩm.

Thiệt là chưa cùng khách đối ẩm đã nghe mùi nước vối thơm nức, mấy chú gà mon men, rì rầm gù gáy. Kiểu này nắng sẽ lên cao, gió rì rào thổi nhẹ, tiếng nghé ọ ngoài đồng vọng lại, giấc trưa phiêu linh là có thật.

13. Tháng mười hai,
December 2019
Đánh cái mốc tôi sắp về vườn.
Tôi sắp về vườn! Về vườn ah, vậy là tôi sắp không phải là khách của ngôi vườn của mình. Tôi sẽ được về vườn thật sự, cuốc đất trồng rau và làm những điều mình muốn và mình thích.
Chiều nay tôi cầm cái cán cuốc và phụ cuốc đất với chị. Sau những ngày mưa mặt đất mềm tơi, lát cuốc xuống đất không cứng như tôi tưởng. Theo các famer phát biểu thì cuốc đất là việc không cần phải học. Trẻ con nông thôn lớn trọng trọng vừa bằng cái cán cuốc là đã có thể cuốc, hay khỏi cần đợi lớn bằng cuốc đã được cha mẹ rèn cho cái cuốc vừa tầm, kiểu “ người lớn làm việc lớn, trẻ nhỏ làm việc nhỏ”.
Tôi nhớ cái cuốc của tôi ngày bé. Con bé mười tuổi đẹt đẹt được sắm cái cuốc. Mảnh vườn là khu đất trại gia binh sau giải phóng bỏ hoang cuối đường Thanh Sơn gia đình tôi vào cày cấy trồng rau màu tăng gia sản xuất.
Tôi cố cuốc cho lên luống nhưng cuối cùng thì cũng như người không có năng khiếu mà phải vẽ, nghĩa là luống của tôi làm không thể đều đầu đều đuôi mà phải nhờ tay cuốc chuyên nghiệp vừa kết thúc kỳ lao động ở Hàn Quốc về tỉa tót lại luống mới đều tăm tắp và bằng như ba khuôn bánh nâu nâu màu của phì nhiêu. Ba luống đất này sẽ được phủ nhựa và gieo hạt trồng đậu tây, dưa leo. Cách phủ nhựa cũng giống kiểu Hàn Quốc!
Ở vùng này lâu nay thanh niên đang có rất nhiều cơ hội đi lao động ở Hàn Quốc, các hợp đồng lao động chỉ được ký kết một năm là ba tháng. Một sự giới hạn mà tôi không hiểu vì sao, có thể để phía thuê lao động không phải thực hiện nghĩa vụ bảo hiểm? Ba tháng qua xứ kim chi trồng ớt hoặc trồng rau màu, quen việc được chủ yêu mến vẫn không thể ở hơn, đành về và mong cho năm qua để được đi lại.
Đất quê ở nhà ruộng bé, xấu, chỉ dành cho người già. Vạt ruộng trước nhà chiều qua có hai chiếc xe cày chạy ầm ầm có xíu đã hết đất cày, ruộng đã tơi ngập nước, cánh đồng cỏ lác mới hôm qua đây giờ biến đâu mất, sức người như dư ra, thừa mứa trong làng quê chật hẹp. Người tìm đến quán caphe ngày một đông, karaoke thì có thể hát cả ngày khi có dịp có lý do, mà lý do thì nhiều vô kể...
14. Những luống cải đã bắt đầu lên xanh mướt.
Bắt đầu bằng việc gieo hạt, gieo hạt cải, gieo hạt xà lách lụa. Sau mấy ngày mát trời cải, xà lách lên xanh nõn, đã có thể đi nhổ cải non làm rau sống và bắt đầu cấy cải non xà lách non từng vạt riêng ngay hàng thẳng lối, hoặc cấy xen cạnh các hàng đậu, hàng rau lang, những luống cải này sau sẽ rất to bẹ và mập mạp. Chiều nay về vườn đã thấy chị đang cặm cụi lúi húi cấy từng luống cải ven mấy hàng khoai lang, bóng chiều dừng trên chiếc nón, màu xanh tươi non của cải của xà lách đối nghịch bởi màu xanh sậm của mấy luống rau lang, bóng chị đẹp lạ đẹp lùng, tôi như thấy lại mẹ mình ngày còn nhanh nhẹn, hình ảnh đẹp như một bài thơ ký ức mà tôi đang được hưởng thụ, thực tôi là người sung sướng khi có được chị.
Những chuyến đi xa xứ tôi thường tẩn mẫn kiếm tìm những hạt giống ở xứ người. Thường, ở các Walmart, Costco có các quầy hạt giống đủ loại rau quả, hoa trái rất phong phú. Hoặc đến các farmers martket thì thật là phong phú. Tuy nhiên bạn phải chọn lựa do một số giống sẽ không phù hợp với xứ nhiệt đới ta. Có nẵm tôi đã trồng được cải xoắn kale tuyệt ngon, hay như giống dưa leo tôi đã có thành quả là giống dưa rất to trái, ngọt và vỏ mỏng, khách đến chơi nhà đã được thưởng thức món “ dưa mỹ “ và tấm tắc khen ngon.
Những mớ cải con vừa ra ràng được chị nhổ bớt là những bữa rau dầu tiên của mùa trồng rau, giá mà đậu cove lên kịp quả đầu mùa, hái vội những quả non vừa rụng rốn, xào với chút dầu hành phi, đâu cove xào ăn kèm rau cải non mới ra ràng,thiệt ngon phải biết.
Việc bọc ni lông dưới nền đất và soi lỗ tra hạt giống cũng bắt chước từ những anh công nhân đi lao động Hàn quốc mang về. Bọc để tránh cỏ dại mọc tràn lan và có thể giữ ẩm cho đất, thiệt khổ sở với cỏ dại, có vườn mới thể hiểu. Để diệt cỏ dại thì quá dể với thuốc diệt cỏ, nghe tên là đã hiểu công dụng nhanh gọn thế nào, nhưng để giữ đất sạch chúng tôi “nói không” với tất cả loại thuốc. Và vườn mùa nắng hay mưa đều phải khóc vì cỏ. Dọn cỏ vạt trước quay lưng cỏ chạy theo sau, cỏ có cơ hội mọc còn nhanh hơn rau và cây trái.
Chị thích tự tay trồng, cấy, hái, đúng chất nông dân, tiếc từng cọng cải. Nhớ năm ngoái, chị chê cô con dâu đểnh đoảng, làm đâu quên đó, nhờ gieo ít hạt rau đay, vấp sao úp luôn thúng hạt, chỗ hạt đó mấy ngày sau lên thảm rau đay xanh mướt, nhổ bớt mấy cũng không lại với độ dày. Chỉ mỗi tôi thích việc lỡ tay đổ rớt đó, bức thảm xanh xanh ươm đỏ như nhung đó đã mê mẫn tôi một thời gian dài.
Năm nay tháng mười hai có vẻ ôn hoà đây, nhà tôi trồng rau ăn tết thôi, dưa leo đã có hoa, xà lách thì xanh mướt.